Лепбук «Толкуйдаа, сайын тыл оонньууларынан».

 

 

Кэнники кэмҥэ Лепбук педагогтар, төрөппүттэр уонна оҕолор болҕомтолорун олус татта. Педагогтар бу Лепбуктары тоҕо сөбүлээн тутталларый? Лепбукка элбэх соруктары оонньуу быһыытынын оҕолорго түргэнник , үчугэйдик тиэрдиэххэ сөп.

Биьиги улэбитигэр маннык соруктарга сирдэтэн Лепбук онордубут

1. Тыл былчыннарын артикуляционнай гимнастика ненуе эрчийии;                                    

2. Тарбах былчыннарын сайыннарыы;                                                                                                                          

3. Ситимнээх сананы сайыннарыы;                                                                                                                                          

4. Бол5ойон истэр дьо5уру сайыннарыы;                                                                                                                            

5. Бол5омтолоох буолууну, ейге тутар дьо5уру сайыннарыы;                                                                            

6.Кылгас суьуехтэри аа5арга дьулуьуу  

Лепбуккаараас о5ону сайыннарар, эрчийэроонньуулары талан, оноронуктубут.

Лепбуко5о сайдарэйгэтинтэрийиигэФГОСирдэбилигэрэппиэттиир.

    Лэпбугуараастаануларытантуттуоххасеп.

   Дидактическай оонньууларга маннык сыаллары туруордубут:                                    

- О5о билэр-керер, санарар ке5ун тардыы.                                                                                                 

- Суьуехтутулунсепкеистэнсанаралларынситиьии.                                              

- Туттар тыл саппааьынбайытыы.

Үѳрэтэр: 

дидактическай оонньуулар ис хоһооннорун таба ѳйдүүргэ, ыйытыыларга чуолкай эппиэти  булан биэрэргэ уерэтии.;                                                                              

Дор5оону арааран истэргэ, ыйытыыларга сепке толору эппиэттииргэ салгыы уерэтии. 

Бэриллибит этиини  ситэрэн этэргэ салгыы уерэтии. Тулалыыр эйгэ5э, сирдэтинэр уеруйэхтэрин чинэтии.

Уеьэ ээтиллибиккэ оло5уран, лепбук логопедка уонна психолокка о5олору уонна тереппуттэри кытта улэлииргэ улахан көмөлөөх.

Лепбукка киирдилэр:

О5о толкуйдуур дьо5урун сайыннарар оонньуулар:

1. 1. «Элбэх, биир»

 

1. 2. «Улахан- кыра».

 

 

1. 3. «Кэтит-синньигэс».

 

1. 4. «Үрдүк –намыһах».

 

1. 5. «Дьыл кэмин бул»

 

1. "Моһоонунан бул-наардаа", о5уруотаһын,отоннору, кыыллары, оонньуурдары».

 

2.  «Ойуулары кѳр бүтэһик эрээкэ ханнык ойуу тиийбэтий?»: «Олонхо геройдара», «Саха сирин отонноро», «Фрукталар», «Транспорт», «Оонньуурдар».

 

3.  «Уратыны бул»: «Сахалыы дьахтар танаһа –сахалыы дьахтар таҥастарын быыстарыгар атын киирбитин бул, манна холобура тууйас киирбит.

 «Саха бурдук аһа»-бурдук астар быыстарыгар туох атын киирбитий?, «Симэтэр» - симэхтэр ортолоругар атын туох баарый?, «Сахалыы иһиттэр» - иһиттэр ортолоругар туох атын баарый?, «Эр киһи танаһа»-таҥастар ортолоругар туох атын киирбитин бул.

 

4. «Хомулук»: «Ньургун боотур олонхо». Хартыынаны көрөн олорон хомулугу хомуйаллар.

 

 

 

5.  «Кыыллар күлүктэрин бул». Элбэхтэ туттуллар, оҕолор манна фломатерынан күлүктэрин булларан сурааһын тардаллар. Фломастер ламинаттан түргэнник сотуллар, сууйуллар.

 

6.  «Саспыты бул». Оҕолор саспыт кыыллары булан фломастерынан төгүрүтэллэр.

 

 

 

 

 

7.  «Ким, туох аһылыктаа5ый?». О5олор фломастерынан ким тугуаһыырын, сиирин сурааһын онорон холбууллар.

 

8.  «Өӊнѳрүнэн араар»: «Үѳн», «Таӊыннар», «Сибэккилэри наардаа», «Ыттары уйаларыгар киллэр», «Автобустары гаражтарыгар киллэр», «Эттиктэри моһуоннарыгар буллар».

 

 

13. "Ахсаанын тэннээ" Манна о5о ахсанын эрэ тэнниир буотах, тылын саппааьа эмиэ эбиллэр, отоннору эрэ буолбакка араас тэриллэри, маллары туттабыт.

 

 

Тыл сайдыытыгар туттуллар оонньуулар:

1. «Бу курдук оӊор», сыала: тыл былчыӊнарын сайыннарыы. Ханнык дор5оону о5о сатаан саӊарбатын кѳрѳн, ол дор5оону туруорарга туттуллар эрчиллиилэр наарданыллан угулуннулар.

 

2. Тыыны эрчийии: «Сибэккиттэн лыа5ы кѳтүт» Оҕолор сибэккигэ олорор лыаҕы үрэн көтүтэллэр. Лыах уонна чыычаах сапка туттарылла сылдьаллар.

 

«Чыычаа5ы маска олорт»

 «Дор5оон хонуута»,сыала: дор5ооннору чиӊэтэн үѳрэтии. О5о дор5оону сатаан этэ үѳрэммитин кэннэ оонньуу нѳӊүѳ чиӊэтэбит. Ханнык дор5оону үѳрэтэрбитин хонуу хаӊас үѳһээ муннугар сыһыарабыт, хонууга тоӊолоччуттан са5алаан, ол дор5оонтон тахсар тыллар  хартыыналарын сыһыара–сыһыара о5о сѳпкѳ саӊарыахтаах.

 

4. «Бэһиэлэй тарбахчааннар»

Сыала: тарбах былчыннарын оонньуу нѳӊүѳ сайыннарыы. Манна киирэллэр «Фонариктар», «Ийэмалаадьыбуһарар», «Былаахтар», «Тыы», «Олбуор», «Дьиэ», «Остуол, олоппос», «Сибэкки». Бу оонньуулары остуоруйа оӊорон оонньотуохха сѳп. Холобура: Хонуу ортотугар дьиэ турар (Дьиэни онорор), дьиэ5э барыахпытын олбуор турар (олбуор онорор), олбуорга киирэбит, олбуор иһигэр дьиэ аттыгар мастар тураллар, дьиэ аттыгар күѳл баар, күѳлгэ тыы уста сылдьар, дьиэ5э киирдибит, дьиэ ортотугар остуол турар, остуол аттыгар олоппос турар, остуол үрдүгэр иһиккэ сибэкки баар, күн тыкпытыгар сибэкки тыллар, күн киирдэ5инэ утуйар.

 

5. «Тыллар дьиэлэрин буллар»,сыала: о5ону сүһүѳххэ араарар дьо5урун чиӊэтии. Хонууга үс дьиэ турар, биир этээстээх дьиэ5э- биир сүһүѳхтээх тыллары уурар, икки этээстээх дьиэ5э-икки сүһүѳхтээхтэри, үс этээстээх дьиэ5э – үс сүһүѳхтээх тыллары сыһыараллар. Манна ѳссѳ этэ үѳрэммит дор5оонун  тылга, этиигэ киллэрэргэ туттабыт.

 

6.  «Ойууларынан тылла таһаар». Сыала: о5о толкуйдуур дьо5урун сайыннарыы, букубалары кѳрѳ үѳрэтии. Хартыыналары холбоон тыл таһаарар.

 

7. «Тэбэнэттээх бүтэй дор5оон».

Сыала: тылга дор5оону арааран истэ уерэтии. Манна о5о бутэй дор5ооннор букуубаларын керен ханнык тылга бу дор5оон баарын тегуруккэ бэлиэ туруоран бэлиэтиир.

 

8. «Лото»Сыала: о5о тыл иннигэр ханнык дор5оон иһиллэрин араара үѳрэтии.

 

9. «Остуоруйалар: кѳр уонна кэпсээ»,сыала: О5о ситимнээх саӊатын, кэпсиир үѳрүйэ5ин сайыннарыы. Араас остуоруйалары сыһыарыы кѳмѳтүнэн кэпсии үѳрэнэр.

 

 

 

 

 

 

10. «Икки илиигинэн уруһуйдаа».

сыала: о5о ѳйүн, толкуйдуур дьо5урун сайыннарыы, тарбах былчыӊнарын эрчийии. О5о мэйиитин икки ѳттѳ сибээстээхтик тэӊӊэ сайдарыгар икки илиитинэн уруһуйдааһын олус кѳмѳлѳһѳр.

 

 

Манна о5о икки илитинэн утугуннэрэн сурааьын устун тэннэ батыьыннаран онорор. Анныгар илиис уган баран тарапарыат оностон икки илиитинэн уруьуйдатабыт.

 

 

11. «Көр-үтүгүн». Хартыынаны көрөн, икки илиилэринэн үтүктэн оҥороллор.

 

 

12. “Мимика5а оонньуулар”. О5о уруһуйу кѳрѳн о5олор сирэйдэрин хайдах туттубуттарын үтүктэр. Манна о5о сирэйин былчыӊнара уонна саӊарар аппараата сайдарыгар, чуолкайдык саӊара үѳрэнэригэр олус кѳмѳлѳѳх.

 

 

 

Манна о5о икки илитинэн утугуннэрэн сурааьын устун тэннэ батыьыннаран онорор. Анныгар илиис уган баран тарапарыат оностон икки илиитинэн уруьуйдатабыт.

 

 

11. «Көр-үтүгүн». Хартыынаны көрөн, икки илиилэринэн үтүктэн оҥороллор.

 

 

12. “Мимика5а оонньуулар”. О5о уруһуйу кѳрѳн о5олор сирэйдэрин хайдах туттубуттарын үтүктэр. Манна о5о сирэйин былчыӊнара уонна саӊарар аппараата сайдарыгар, чуолкайдык саӊара үѳрэнэригэр олус кѳмѳлѳѳх.